Αρκετά συχνά, τα νέα ζευγάρια αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν ένα παιδάκι. Οι ερωτήσεις τους είναι πολλές και αυτό ακριβώς θα κάνουμε σε αυτό το άρθρο: Με τη βοήθεια του εξειδικευμένου πάνω στην υπογονιμότητα και την ιατρική εμβρύου και κορυφαίου μαιευτήρα – γυναικολόγου δρ. Ιωάννη Σκλαβούνου, θα λύσουμε τις πιο συχνές απορίες αλλά και θα ενημερώσουμε τους αναγνώστες σχετικά με τελευταίες εξελίξεις της επιστήμης στη θεραπεία της υπογονιμότητας.
Ο δρ. Ιωάννης Σκλαβούνος, είναι ένας καταξιωμένος επιστήμονας με 25ετή εμπειρία στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή την οποία απέκτησε, μεταξύ άλλων, στις μεγαλύτερες Νοσοκομειακές Μονάδες Υπογονιμότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, εκεί όπου παράγεται η έρευνα και η νέα γνώση στους αντίστοιχους τομείς. Σήμερα, μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, κατέχει οργανική θέση στην ανανεωμένη πλέον Μονάδα του Κέντρου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του Μαιευτηρίου «ΜΗΤΕΡΑ», της μεγαλύτερης Νοσοκομειακής Μονάδας Υπογονιμότητας στην Ελλάδα.
Αρχικά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, ότι η υπογονιμότητα δεν αποτελεί αδιέξοδο. Στις μέρες μας, αυτό το θέμα, δεν αποτελεί εμπόδιο στις προσπάθειες των ζευγαριών να αποκτήσουν παιδί. Έχει πάψει προ πολλού να θεωρείται αδιέξοδο για τα ζευγάρια που επιθυμούν να γίνουν γονείς. Σταθμός στη διαδικασία της εξω σωματικής γονιμοποίησης, αποτέλεσε η γέννηση του πρώτου παιδιού μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης, γεγονός το οποίο έφερε την ελπίδα σε χιλιάδες ζευγάρια και αποτέλεσε την απαρχή μιας παγκόσμιας τεράστιας βιομηχανίας. Κι ενώ η συγκεκριμένη μέθοδος αρχικά ήρθε ως λύση για τη θεραπεία προβλημάτων υπογονιμότητας που σχετίζονταν με τις σάλπιγγες, στη συνέχεια συσχετίστηκε ταυτόχρονα με γενετικές, αλλά και αναπαραγωγικές διαταραχές, δημιουργώντας ωστόσο ηθικά, θρησκευτικά, κοινωνικά, αλλά και νομικά ζητήματα. Από τότε, έχουν περάσει 40 ολόκληρα χρόνια, άλλαξαν πολλά, εκκολαπτόμενος τότε τομέας της εμβρυολογίας έχει εξελιχθεί, αλλά και οι Τεχνολογίες της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ART) έχουν προοδεύσει. Ταυτόχρονα, η εμπειρία έχει αποκτηθεί και οι τεχνολογίες τελειοποιούνται.
Πάνω από όλα όμως, έχουν γεννηθεί πάρα πολλά υγιή παιδιά μέσω της διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα οποία μεγάλωσαν γερά και χωρίς προβλήματα γεμίζοντας τους γονείς τους χαρά και προσφέροντάς τους την απόλυτη ευτυχία: Aυτή του να γίνεσαι γονιός.
Η ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΣΕ ΝΟΥΜΕΡΑ - Τελικά πόσο συχνό είναι το πρόβλημα της υπογονιμότητας; Ποιός από τους δυο φταίει; Ο άνδρας ή η γυναίκα;
Στις μέρες μας το 30% των ζευγαριών που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία – ακόμα και σε ηλικίες 30 - 40 ετών – παρουσιάζουν πρόβλημα υπογονιμότητας. Στο 20% περίπου των ζευγαριών αυτών, μετά από ιατρική διερεύνηση, διαπιστώνονται προβλήματα στον άνδρα ή τη γυναίκα τα οποία μπορούν να θεραπευθούν ή να διορθωθούν, ενώ στο υπόλοιπο 10% δεν ανευρίσκεται η αιτία της υπογονιμότητας ή η αιτία είναι άγνωστη (ιδιοπαθής υπογονιμότητα). Σε γενικές γραμμές η υπογονιμότητα είναι μια κατάσταση η οποία δεν πρέπει να ενοχοποιείται αφού κανείς δεν ευθύνεται γι αυτό που του συμβαίνει και σαφώς δεν είναι κάτι που το επιθυμεί.
Στην αντιμετώπισή της το ζευγάρι πρέπει να είναι ενωμένο και να μην ψάχνει να βρει μόνο το από πού προέρχεται το πρόβλημα αλλά να θέλει να το λύσει μαζί. Επειδή όμως θα πρέπει να δοθούν και επιστημονικές απαντήσεις που αφορούν στα αίτια της υπογονιμότητας, αυτά είναι πολλά και ποικίλα (διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας απόφραξη ωαγωγών, ενδομητρίωση, ινομυώματα, πολύποδες, ολιγοσπερμία ή ασπερμία, αυτοάνοσες διαταραχές), έρχονται να προστεθούν τόσο ο τρόπος ζωής του ζευγαριού, όσο και η διατροφή, αφού πολλές φορές τα δύο αυτά στοιχεία παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ελάττωση της γονιμότητας.
Νέες τεχνικές αντιμετώπισης της υπογονιμότητας
Στα πλαίσια των υπαρχουσών αναγκών και της προόδου της επιστήμης στον ευαίσθητο τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, οι τέσσερις νέες τεχνικές που εφαρμόζονται με εξαιρετικά αποτελέσματα και έρχονται να μας δώσουν λύσεις είναι οι εξής:
IMSI: Η πρώτη τεχνική έρχεται να συμπληρώσει την ήδη υπάρχουσα ενδοκυτταροπλασματική ένεση σπερματοζωαρίου (ICSI) και ονομάζεται ενδοκυτταρο πλασματική έγχυση μορφολογικά επιλεγμένων σπερμα τοζωαρίων (IMSI). Με την τεχνική αυτή τα σπερματοζωάρια επιλέγονται πριν την μικροένεση τους με τη χρήση ενός αντε στραμμένου μικροσκοπίου το οποίο μας παρέχει μία πολύ μεγαλύτερη μεγέθυνση (6.000 περίπου φορές) από αυτή που συναντούσαμε στα εργαστήρια αναπαραγωγής έως τώρα. Έτσι, υπάρχει πλέον η δυνατότητα επιλογής εκείνου του σπερματοζωαρίου το οποίο δε θα παρουσιάζει ανωμαλίες σε αυτό το επίπεδο (εσωτερικό) ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η επιτυχία της θεραπείας. Όσο για το γενικό ποσοστό εγκυμοσύνης για την ομάδα των ασθενών που υποβλήθηκαν σε IMSI (39,2%) είναι εντυπωσιακά μεγαλύτερο από εκείνο του ICSI (26,5%). Παράλληλα – και αυτό είναι πολύ σπουδαίο – τα ποσοστά των αποβολών μειώθηκαν σημαντικά.
TIME LAPSE: Μία άλλη μέθοδος, εξίσου επαναστατική με την πρώτη, είναι η δυνατότητα που έχει πλέον η επιστήμη παρακολούθησης των εμβρύων κατά χρονικές περιόδους (TIME LAPSE). Η συγκεκριμένη τεχνική επιτρέπει τη λήψη της πραγματικής τους εικόνας, καθώς αυτά αναπτύσσονταιμέσα στον κλίβανο. Να σημειώσουμε εδώ ότι το βίντεο του συστήματος μπορεί να καταγράφει ένα ωάριο, από τη στιγμή κιόλας της λήψης του (μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης), μέχρι και τη στιγμή εκείνη, που – ως έμβρυο πια - θα μεταφερθεί. Η επιλογή των υγιέστερων εμβρύων επιτυγχάνεται μέσω των συσκευών που χρησιμοποιούνται, μεαποτέλεσμα τη βελτίωση των ποσοστών επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
ΒΛΑΣΤΟΚΥΣΤΗ: Πρωτοποριακή είναι και η τρίτη κατά σειρά μέθοδος, η εμβρυομεταφορά βλαστοκύστεων. Η βλαστοκύστη είναι το στάδιο της εμβρυικής ανάπτυξης μετά από 5 ή 6 ημέρες καλλιέργειας στο εργαστήριο. Μέχρι πρόσφατα δεν ήταν δυνατόν να μεγαλώσουμε έμβρυα έως αυτό το στάδιο με μεγάλη επιτυχία, αλλά, χάρη στην καλύτερη κατανόηση των θρεπτικών αναγκών του εμβρύου, κατορθώσαμε να φτιάξουμε νέα υγρά καλλιέργειας. Με την τεχνική αυτή, οι βλαστοκύστες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφύτευσης και έτσι τα ζευγάρια στα οποία γίνεται εμβρυομεταφορά βλαστοκύστεων παρουσιάζουν μεγαλύτερη πιθανότητα εγκυμοσύνης.
ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΕΚΚΟΛΑΨΗ (ASSISTED HATCHING): Ακόμα μία νέα τεχνική είναι η υποβοηθούμενη εκκόλαψη (assisted hatching). Εδώ, η διαδικασία πραγματοποιείται συνήθως πριν την εμβρυομεταφορά, με τον κίνδυνο να προκληθεί βλάβη στο έμβρυο να είναι εξαιρετικά σπάνιος.
Τα ποσοστά της επιτυχίας
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι από το 2004 τα ποσοστά επιτυχίας ανέβηκαν από 25% σε 40% κυρίως σε περιστατικά που αφορούν περιστατικά γυναικών μεγαλύτερου ηλικιακού φάσματος, με πολλές προσπάθειες στο ιστορικό τους. Να σημειωθεί επίσης ότι περιστατικά που έχουν κάνει πολλαπλές προσπάθειες στο παρελθόν, θα έχουν θετικό αποτέλεσμα, αφού η θεραπεία είναι απολύτως προσωποποιημένη, με τη χρήση εργαστηριακών τεχνικών που αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες. Με λίγα λόγια, αυξάνονται οι επιτυχημένες εγκυμοσύνες σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίες στο παρελθόν απέτυχαν να ολοκληρώσουν τη διαδικασία.
Τι πρέπει να προσέχει ένα ζευγάρι το οποίο θέλει να ακολουθήσει μια θεραπεία υπογονιμότητας
Oπωσδήποτε, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής βελτιώνουν τα αποτελέσματα, τόσο των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής όσο και της φυσιολογικής σύλληψης.
Πριν από την έναρξη της θεραπείας γονιμότητας, το υπερβολικό αλλά και το χαμηλό βάρος πρέπει να ελέγχονται. Καλό είναι ο δείκτης μάζας σώματος να μην είναι άνω του 25 και κάτω του 17. Το κάπνισμα, η χρήση φυτοφαρμάκων και τοξικών ουσιών, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφέ έχουν συνδεθεί με τη χαμηλή ποιότητα σπέρματος στον άνδρα και τη μείωση της γυναικείας γονιμότητας. Εάν μια γυναίκα βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία δε θα πρέπει να καταναλώνει περισσότερα από τέσσερα αλκοολούχα ποτά την εβδομάδα και πάνω από ένα καφέ την ημέρα. Να ακολουθείται μία υγιεινή και ισορροπημένη δίαιτα που θα περιλαμβάνει φρέσκα γεύματα και ψάρι. Τέλος, η υπερβολική κούραση και το στρες πρέπει να αποφεύγονται. Γι’ αυτό καλό είναι μια γυναίκα να επιλέγει ήπιες μορφές άσκησης (πχ περπάτημα) που βελτιώνουν την τη φυσική κατάσταση του οργανισμού και να μην κάνει υπερβολές, ενώ θα πρέπει να υιοθετήσει χαλαρωτικές συνήθειες (π.χ. μασάζ) τις οποίες να απολαμβάνει σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Ο ρόλος του γιατρού πέρα από το επιστημονικό κομμάτι
Κάτι που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ειπωθεί και να γραφτεί, ίσως γιατί θίγει αρκετό κόσμο, είναι ότι ο θεράπων ιατρός πρέπει πάντα να επιλέγει και να καθοδηγεί τα ζευγάρια, σύμφωνα με τις πραγματικές τους ανάγκες. Και κάτι ακόμα: οι μέθοδοι και οι εργαστηριακές τεχνικές, θα πρέπει, να γίνονται μέσα στα πλαίσια της ιατρικής ηθικής και των κανόνων της Εθνικής Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Ο γιατρός εκτός από επιστήμονας είναι άνθρωπος και πρέπει να χτίσει μια σχέση εμπιστοσύνης με το ζευγάρι το οποίο θα αναλάβει να βοηθήσει με τις επιστημονικές του γνώσεις και τεχνικές.
Η ΔΩΡΕΑ ΩΑΡΙΩΝ – Πώς γίνεται, ποιο είναι το προφίλ της δότριας
Το θέμα της δωρεάς ωαρίων αφορά στα ζευγάρια εκείνα στα οποία συνυπάρχει δυσκολία επίτευξης κύησης, λόγω ανυπαρξίας ή κακής ποιότητας του ωαρίου της συζύγου. Οι δότριες ωραρίων είναι νέες υγιείς γυναίκες που οικειοθελώς και αποκλειστικά προσφέρουν τα ωάρια τους, έχοντας αποδείξει συνήθως τη γονιμότητα τους στο παρελθόν, γεγονός που αυξάνει τα ποσοστά θετικών κυήσεων, καθώς και τις φυσιολογικές κυήσεις. Τα ποσοστά σε αυτές τις περιπτώσεις, ξεπερνούν κατά πολύ το 50% και συχνά και το 60%, ποσοστά που είναι αντικειμενικά υψηλά και αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα κορυφαίων ιδιωτικών μονάδων του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ.
Δρ. Ιωάννης Σκλαβούνος: Μαιευτήρας - Γυναικολόγος
Πάρνηθος 24, 15123 Νέα Φιλοθέη, Μαρούσι, (Πλησίον Μητέρα)
τηλ: 2106829557, www.exosomatiki.eu
Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής,
Μαιευτήριο Μητέρα, τηλ: 210 6869827/30
